Het kruis van San Damiano, het gebed voor het kruis + werkvormen Franciscus bidt voor het kruis (Franceschina) Gebed voor de gekruisigde (Jof Neuhaus)

Het Kruis van San Damiano neemt een belangrijke plaats in de Franciscaanse spiritualiteit in. Toen Franciscus knielde en bad voor dit kruis, werd hij door de Gekruisigde aangesproken: 'Ga en herstel mijn huis'. Het werd een keerpunt in het leven van Franciscus. 'Het gebed voor de gekruisigde' dat is toegeschreven aan Franciscus, is de eeuwen door talloze malen herhaald door vele gelovigen. GEBED VOOR HET KRUIS Hoogste, luisterrijke God, verlicht de duisternis van mijn hart en geef mij het juiste geloof, de vaste hoop en de volmaakte liefde, het besef en de kennis, Heer, om uw heilig en waarachtig gebod te kunnen volbrengen. Ook in het leven van Clara heeft dit kruis een belangrijke plaats ingenomen. Zij bad voor dit kruis de getijden: elke dag minstens zeven maal. Zodoende heeft ze deze afbeelding geleidelijk verinnerlijkt. Dat zie je ook terug in haar brieven aan Agnes van Praag. Die brieven versta je veel beter met de afbeelding ernaast. In Clara's tijd vatte men 'beschouwen' ook op als 'worden als' . Je kunt je dus identificeren met alle figuren die op dit kruis zijn afgebeeld.

"Kijk iedere dag in deze spiegel, o koningin, bruid van Jezus Christus, en spiegel daarin voortdurend uw gelaat om zo jezelf geheel, innerlijk en uiterlijk, mooi te maken, gekleed en gehuld in kleurig geborduurde kleding. (Ps 45,10).Zo maakt gij u mooi met de bloemen en gewaden van alle deugden, zoals het u past."

Het originele kruis hebben de zusters meegenomen toen ze binnen de stadsmuren gingen wonen. Het hangt zodoende in de Clara-kerk. In het klooster van San Damiano hangt nu een kopie.

Een icoon van 'Christus in glorie'

Het kruis van San Damiano is een icoon, die in de twaalfde eeuw door een Syrische monnik werd geschilderd. Er zijn al schilderend veel teksten - vooral uit het Johannes-evangelie - in verwerkt: het is één en al symboliek. 
Lijden en dood worden in dit kruis getransformeerd in heerlijkheid. Vader, verheerlijk uw Zoon, opdat de zoon U verheerlijke (Joh. 17:1).

Op de rand van het kruis zijn schelpen afgebeeld. Schelpen zijn het symbool van schoonheid en eeuwigheid. Er is één plaats waar de rand open is. Dat is de plaats waar je naar binnen kunt.

Als je onderlangs naar binnen gaat, kom je langs medegelovigen. Je wordt a.h.w. in de gemeenschap opgenomen. Een belangrijk element van dit kruis is het licht. Het licht heeft de duisternis overwonnen (Joh.1:5). Vandaar dat Christus licht is tegen een donkere achtergrond. Ook de figuren naast Jezus staan in het licht. Ze zijn allemaal even groot. Aan de rechterkant van Jezus staat Maria, de moeder van Jezus en Johannes. Aan de linkerkant staan Maria Magdalena, Maria de moeder van Jacobus en de Honderdman. Over de schouder van de laatste kijkt zijn zoon mee omdat hij genezen is. Christus is gekroond met heerlijkheid. Hij heeft om zijn hoofd een halo met een kruis. Hij heeft een linnen efod, een lendendoek, om met een gouden rand. Het is een priesterkleed. Zijn ogen zijn groot en staan wijd open. Hij is degene die de Vader ziet (Joh.6:46). Hij is altijd met de Vader bezig. Wie mij ziet, ziet de Vader (Joh. 14:9).

De wonden zijn als een soort fonteintjes. Engelen staan bij de wonden in zijn handen. Aan de rechterzijde komt er bloed en water uit de wond.  Boven in het kruis - in het medaillon - is Jezus in een andere fase van het mysterie van zijn bestaan. Hij draagt een gouden kruis als scepter en heeft gouden kleren aan. Jezus glimlacht hier. Helemaal boven zie je de zegenende hand van de Vader. © H.S. van Delden

Werkvormen HET LEVEN ZELF Dit gebed kan in levenssituaties, waarin wij een moeilijke, misschien zelfs diep in ons leven ingrijpende beslissing te nemen hebben, een bijzonder grote steun zijn. Verondersteld wordt, dat we daarbij aandachtig opzien naar een beeld van de Gekruisigde, tot wie we de woorden van dit gebed richten, ze langzaam steeds weer - op het ritme van onze ademhaling - herhalend en met volledige overgave. MEDITATIEVE HOUDINGEN a. voorbereiding In een rustige ruimte hangt aan de muur een afbeelding van het kruis van San Damiano. Daaronder is het Gebed voor de Gekruisigde op een groot vel papier geschreven. Tegenover het kruis en het gebed moeten evenveel stoelen of meditatiebankjes staan als er mensen zijn. Als er geen zachte vloerbedekking is, moeten de deelnemers slaapzakken of dekens meenemen. b. de oefening Iedereen komt zittend of knielend tot rust. - Na enige tijd gaat iedereen staan en zegt het gebed hardop; de armen zijn daarbij gespreid op schouderhoogte zodat het lichaam een kruisvorm heeft. Vervolgens gaat iedereen weer zitten om tot rust te komen. - Daarna knielt iedereen, vouwt de handen voor de borst en zegt het gebed stil prevelend voor zich uit. Iedereen komt weer zittend tot rust. - Iedereen gaat op zijn rug liggen met de handen langs het lichaam; de handpalmen zijn naar boven gekeerd. Dan bidt de begeleid(st)er het iedereen rustig voor. - Iedereen gaat bij zichzelf na, in welke houding hij/zij zich het meest betrokken voelt bij de tekst. Hierover kan in een nagesprek gesproken worden. Noodzakelijk is dit echter niet. Je kunt deze oefening ook individueel doen. Schrijf dan op wat je ervaren hebt. EEN GELEIDE MEDITATIE De begeleider nodigt iedereen uit een zit- of lighouding aan te nemen, die hem ontvankelijk maakt en die hij enige tijd pijnloos kan volhouden. Bijvoorbeeld: "Ga zitten op een stoel met rechte leuning. Houd je rug recht. Richt je ogen op een vast punt ergens recht voor je. Breng je knieën recht boven je voeten. Laat je handen op je knieën rusten." Daarna spreekt de begeleider met tussen pauzen de nu volgende geleide meditatie in. het ritme van de woorden sluit aan bij het ritme van de ademhaling van de begeleider en zoveel mogelijk ook bij het ademhalingsritme van de deelnemers. "Stel je voor: Het is een heldere zomerse dag. Je staat onder het lover in de diepe schaduw van een boom. Je kijkt naar boven. Terwijl een zachte bries het bladerdak beweegt, zie je de zon schijnen.

De vele bladeren roepen voortdurend veranderende beelden op, die je ogen wel doen. Je ziet fellere lichtgebiedjes en stralenkransjes. Lichtflitsen schieten heen en weer. De indruk van allerlei kleuren blijft in je achter. Een kroon van schitterende straling maakt het beeld compleet. Als je deze beelden ook met de ogen van je ziel kunt zien, zie je een beeld van jezelf." EEN GELEIDE MEDITATIE "Voor jouw licht zijn er geen grenzen. Er is geen plekje in mijn donker hart, dat ontoegankelijk is voor jouw licht. Ik adem uit en laat afweer los, mijn ongeloof dat je tegenhoudt. Licht adem ik in; tegen jouw licht is geen schaduw bestand. Ik adem duisternis uit en laat afweer los, pijn, twijfel waarmee ik je weerhoud. Er is geen maat voor jouw liefde; je licht dringt verder in mij door. Alles in mij mag meedoen: mijn hart - mijn handen - mijn hoofd. Voor jouw licht zijn er geen grenzen. Ik adem uit en laat duisternis los; ik ben niet waar licht niet kan komen. Verlicht de duisternis van mijn hart, geef mij het juiste geloof, de vaste hoop en de volmaakte liefde. Ik adem duisternis uit; woest en ledig ben ik waar duisternis heerst. Laat licht komen in de duisternis. Dat ik je gebod mag kennen en volbrengen. Maak mij een instrument van je vrede. Voor jouw licht zijn er geen grenzen." KRUISMEDITATIE * Eerste fase * - Ga staan of liggen en kom met gesloten ogen tot rust. Als je tot rust gekomen bent, stel je je een horizontale lijn voor die dóór je lichaam loopt en een vertikale lijn. - Ga heel langzaam verschillende keren over de horizontale lijn heen en weer en mer op welke woorden, beelden, associaties bij je opkomen. Blijf daar wat bij verwijlen en laat wat staan op deze lijn, van links naar rechts en omgekeerd. - Doe hetzelfde met de vertikale lijn. Ga van onder naar boven en van boven naar onder. Schrijf na deze fase eventueel wat dingen op, die je wil bewaren. * Tweede fase * - Vervolg de meditatie door te proberen of je beelden van de vertikale op de horizontale lijn kunt brengen en omgekeerd. Bij welke beelden lukt dit wel wel, bij welke niet. Als je zin hebt, kun je wat opschrijven als je hier een minuut of vijf mee bezig bent geweest. - Wees je bewust waar het snijpunt van de lijnen in je lichaam ligt. Blijft een minuut of vijf bij/in dit midden. Hoe ervaar je dit midden? * Ter afsluiting * - Richt je aandacht op het kruis in de ruimte, en bid in stilte of hardop het Gebed voor de Gekruisigde.

 11.01.10