1. Drie gebeurtenissen uit het leven van Franciscus: geboorte, pro fetie door een pelgrim en het eerbetoon door een eenvoudig man
Benozzo maakt een onderscheid van de drie taferelen in tijd door de ruimtewerking en de schaal.
Links de geboorte. Het zou een Kerstvoorstelling kunnen zijn (dat dacht ik eerst ook). Vroedvrouwen houden het kind boven een schaal water - zoals ook het kind Jezus wordt afgebeeld. De legende dat Franciscus in een stal geboren is, stamt uit de Fioretti (14e eeuw) en kan daarom al niet voorkomen in de fresco’s van Assisi.
Een vrouw in het rood ondersteunt de moeder. Deze twee lijken uitgesloten van de intieme groep in een cirkel rond het kind. Verticale en diagonale lijnen ontmoeten elkaar in het kind. Het kind staat dus helemaal centraal.
In het tweede tafereel staat de moeder boven aan een trap. Zij wijst een pelgrim af met haar handen.
Deze ontmoeting wordt benadrukt door de lijnen van het glooiende dak en de vloertegels die naar de handen van de moeder wijzen. De pelgrim kondigt de geboorte van Franciscus aan - nog een analogie met de geboorte van Christus.
Rechts is een gebeurtenis uit de jeugd van Franciscus toegevoegd. De jonge deftige Franciscus loopt met een
jongen over straat. Zij worden groter afgebeeld dan moeder en pelgrim, net als de eenvoudige man. De blikrichting van deze man en de afwerende hand van de heilige zijn gericht op het kind dat net als Christus wordt geboren in een stal. Op deze nederige geboorte is de eerbied gericht.
Eronder staat: QUALITER B.F. FUIT DENU(N)TIATUS A XRO I(N) FORMA PEREGRINI QUOD DEBEBAT NASCI SICUT IPS(E) IN STAB(U)LO QUALIT(ER) QUIDA(M) FATUU(S) P(RO)STE(R)NEBAT B.F. VESTIME(N)TU(M) IN VIA - Hoe Christus in de gedaante van een pelgrim St. Franciscus aankondigde en dat hij net als Christus zelf in een stal geboren moest worden. En hoe een eenvoudige man zijn kleren uitspreidde waar St.
Franciscus liep.
Het is dus Christus zelf die de geboorte van Franciscus aankondigt.
Opvallend is het perspectief, de eigentijdse architectuur, compleet met trompe l’oeil (de spijker boven de dakrand van de stal).
Steeds zie ik bij Benozzo Gozzoli het kind Jezus zweven in de handen van Maria; hier Franciscus in de handen van een vroedvrouw. Is dat onbeholpenheid of opzet?
02.01.10 |
